Ngày nay, các bệnh lý xương khớp đang trở thành gánh nặng sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 1,71 tỷ người đang sống chung với các vấn đề cơ‑xương‑khớp như thoái hóa khớp, viêm khớp, đau lưng mãn tính, gãy xương… Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế và giảm khả năng vận động, đặc biệt ở người cao tuổi. Trong bối cảnh đó, phục hồi chức năng nổi lên như một giải pháp quan trọng, giúp bệnh nhân giảm đau, khôi phục vận động và nâng cao chất lượng sống.
1. Gánh nặng bệnh lý xương khớp: Không chỉ là cơn đau đơn thuần
Thoái hóa khớp, viêm khớp, đau lưng mãn tính, loãng xương… là những bệnh lý phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng lao động, sinh hoạt và sức khỏe tinh thần. Một số thống kê cho thấy:
Thoái hóa khớp gối là nguyên nhân chính gây hạn chế vận động ở người trên 50 tuổi.
Đau lưng mãn tính đứng thứ hai trong danh sách nguyên nhân gây mất ngày công lao động trên toàn cầu.
Gãy xương do loãng xương gây ra hàng triệu ca nhập viện và tàn phế hằng năm.
Hậu quả không chỉ dừng lại ở chi phí điều trị khổng lồ mà còn ảnh hưởng đến khả năng độc lập và chất lượng sống lâu dài của người bệnh.
2. Thực trạng phục hồi chức năng tại Việt Nam
Tại Việt Nam, nhu cầu phục hồi chức năng (PHCN) cho bệnh nhân xương khớp đang tăng nhanh do:
Dân số già hóa: Việt Nam thuộc nhóm có tốc độ già hóa nhanh nhất châu Á, kéo theo tỷ lệ bệnh thoái hóa khớp, đau lưng, loãng xương ngày càng cao.
Gia tăng bệnh mãn tính và chấn thương: tai nạn giao thông, lao động, thể thao và các bệnh mạn tính như viêm khớp dạng thấp, gout… khiến nhu cầu phục hồi sau điều trị ngày càng lớn.
Thách thức:
Thiếu nhân lực chuyên môn sâu: Theo báo cáo Bộ Y tế, Việt Nam hiện chỉ có khoảng 1.200 bác sĩ chuyên ngành phục hồi chức năng, chưa đáp ứng nhu cầu thực tế.
Trang thiết bị chưa đồng bộ: Nhiều cơ sở y tế tuyến tỉnh và huyện còn thiếu máy móc hiện đại như sóng xung kích, robot hỗ trợ tập luyện, thiết bị ảo hóa.
Thiếu nhận thức về PHCN sớm: Nhiều người bệnh chỉ đến phục hồi khi đã mất chức năng vận động nghiêm trọng, bỏ qua “thời điểm vàng” điều trị.
Điểm sáng:
Các bệnh viện lớn như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, một số trung tâm chuyên sâu như Vinmec, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM… đã triển khai các đơn vị PHCN hiện đại, tiếp cận công nghệ tiên tiến.
Nhiều chương trình hợp tác quốc tế (với WHO, USAID, JICA…) đang giúp Việt Nam đào tạo nhân lực và nâng cấp hạ tầng ngành PHCN.
3. Phục hồi chức năng – Chìa khóa quan trọng trong điều trị
Phục hồi chức năng (PHCN) là một quá trình tổng hợp các biện pháp y học, vật lý trị liệu và giáo dục sức khỏe, nhằm giúp bệnh nhân:
Phục hồi vận động và chức năng khớp sau chấn thương, phẫu thuật hoặc giai đoạn bệnh cấp/mãn tính.
Giảm đau và chống cứng khớp nhờ cải thiện lưu thông máu, giảm viêm và tăng tiết dịch khớp.
Tăng sức mạnh cơ và sự ổn định khớp, giảm áp lực đè nén, ngăn ngừa biến dạng khớp.
Nâng cao chất lượng cuộc sống, giúp bệnh nhân trở lại với sinh hoạt hằng ngày và công việc.
Các chuyên gia nhấn mạnh: PHCN không chỉ áp dụng khi bệnh nhân bị mất khả năng vận động nghiêm trọng, mà cần được triển khai ngay từ giai đoạn sớm để đạt hiệu quả tối ưu.
4. Các phương pháp phục hồi chức năng hiện đại
4.1. Vật lý trị liệu và tập luyện chức năng
Bài tập tăng cường sức mạnh: Giúp ổn định khớp, đặc biệt với khớp gối, hông.
Tập kéo giãn và tăng tầm vận động: Ngăn cứng khớp, cải thiện độ linh hoạt.
Huấn luyện thăng bằng và dáng đi: Giảm nguy cơ té ngã, đặc biệt ở người cao tuổi.
4.2. Trị liệu thủ công (Manual therapy)
Các kỹ thuật nắn chỉnh, xoa bóp, kéo giãn khớp giúp giảm co cứng cơ và đau, đồng thời kích thích quá trình hồi phục tự nhiên.
4.3. Liệu pháp dưới nước (Aquatic therapy)
Nhờ lực nổi của nước, bài tập dưới nước giúp giảm áp lực lên khớp và thích hợp cho bệnh nhân béo phì, đau khớp nặng hoặc sau phẫu thuật.
4.4. Công nghệ hỗ trợ hiện đại
Máy sóng xung kích, laser, siêu âm điều trị: Giúp giảm đau, tăng tuần hoàn máu.
Thiết bị tập vận động thông minh: Kết hợp công nghệ thực tế ảo (VR), game trị liệu giúp bệnh nhân tập luyện hứng thú hơn.
5. Định hướng phát triển phục hồi chức năng tại Việt Nam
Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng, ngành PHCN Việt Nam cần có những bước đi chiến lược:
Đầu tư đồng bộ cơ sở vật chất: Tăng cường thiết bị hiện đại như robot tập phục hồi, công nghệ VR, hệ thống tập luyện tương tác.
Đào tạo và chuẩn hóa nguồn nhân lực: Mở rộng đào tạo bác sĩ, kỹ thuật viên PHCN theo chuẩn quốc tế.
Phát triển mạng lưới PHCN cộng đồng: Tăng khả năng tiếp cận cho người dân ở tuyến tỉnh, huyện.
Đẩy mạnh hợp tác quốc tế: Tiếp nhận công nghệ, mô hình phục hồi tiên tiến từ các quốc gia phát triển.
Nâng cao nhận thức cộng đồng: Truyền thông về vai trò của PHCN sớm để giảm gánh nặng lâu dài.
6. Kết luận: Hành động sớm để sống khỏe lâu dài
Phục hồi chức năng là một phần không thể thiếu trong chiến lược chăm sóc toàn diện cho bệnh nhân xương khớp. Can thiệp sớm, bài bản và cá nhân hóa sẽ giúp bệnh nhân giảm đau, nâng cao chất lượng cuộc sống và phòng ngừa biến chứng.
Các chuyên gia khuyến nghị: Người bệnh nên thăm khám chuyên khoa phục hồi chức năng ngay khi có dấu hiệu đau hoặc hạn chế vận động, thay vì chỉ điều trị triệu chứng bằng thuốc.
📌 Nếu bạn đang gặp vấn đề về xương khớp, hãy liên hệ chúng tôi – phòng khám phục hồi chức năng NPS để được tư vấn, hướng dẫn và điều trị tốt nhất.
